Σκόπευα να τοποθετηθώ τις προηγούμενες ημέρες για το ζήτημα ανέγερσης 5* ξενοδοχειακής μονάδας στην περιοχή Καραπέτης στην Άνω Μερά, περίμενα ωστόσο να λάβω και τα πρακτικά της συνεδρίασης του Περιφερειακού Συμβουλίου της 22ας Σεπτεμβρίου 2019, στην οποία και αποφασίστηκε η έγκριση της περιβαλλοντικής μελέτης που κατέθεσε η περιβαλλοντική υπηρεσία της περιφέρειας.
Δεν θα πλατειάσω για να εξηγήσω γενικά το ζήτημα, θα καταθέσω απλώς κάποια γεγονότα που ειπώθηκαν στο Περιφερειακό Συμβούλιο, τα οποία θα ακολουθήσει η ομιλία μου ως ειδικός αγορητής, όπως αυτή κατετέθη στα πρακτικά του Συμβουλίου. Έπειτα, ας διαμορφώσει ο καθένας την άποψη του.
Οφείλω επίσης να υπενθυμίσω, πως η περίοδος δημόσιας διαβούλευσης για το ζήτημα αυτό, έχει ξεκινήσει από τις αρχές Αυγούστου, δίνοντας το δικαίωμα σε πολίτες και φορείς να εκφράσουν τις απόψεις τους.
Τώρα, στο Περιφερειακό Συμβούλιο, το ζήτημα έγκρισης της μελέτης είχε οριστεί δεύτερο στην ημερήσια διάταξη, και την ανάγνωση της μελέτης ανέλαβε η Έπαρχος Μήλου, κ. Χωριανοπούλου, η οποία είναι και Εντεταλμένη περιβάλλοντος. Αφού διάβασε τη μελέτη και την εισηγήθηκε θετικά, ξεκίνησε ένας κύκλος ερωτήσεων προς την ίδια, αλλά και στην αντιπροσωπεία της εταιρίας έργου, η οποία είχε προηγουμένως (με τη βοήθεια του Γενικού Διευθυντή Επενδύσεων του Υπ. Ανάπτυξης κ Αυγούστη) προβεί σε παρουσίαση του επενδυτικού σχήματος μέσω διαφανειών. Στις ερωτήσεις που τέθηκαν, μεταξύ άλλων ρωτήθηκε: Το εάν γνώριζε (η εισηγήτρια του θέματος) την απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Μυκόνου (απόφαση 128/2019) πριν εισηγηθεί θετικά για το ζήτημα, και εάν τη γνώριζε γιατί δεν άλλαξε την εισήγηση της. (Δεν απαντήθηκε). Ακόμη, ερωτήσεις έγιναν: για το μέγεθος του τουριστικού καταφυγίου και την αριθμητική δυνατότητα φιλοξενίας σκαφών, για το εάν υπάρχει οδός που να ενώνει το “γήπεδο” με το οδικό δίκτυο του υπόλοιπου νησιού, και αν όχι τότε ποια υπηρεσία θα αναλάβει να το διαμορφώσει (Δήμος ή Υπουργείο), ποιοι ήταν οι λόγοι που το Δημοτικό Συμβούλιο εκφράστηκε αρνητικά για τη μελέτη, εάν υπάρχει περιβαλλοντική μελέτη για το ζήτημα της διάβρωσης των ακτών αλλά και εάν έχει γίνει ποτέ ποιοτικός έλεγχος από τις υπηρεσίες, έτσι ώστε να διαπιστωθεί εάν και κατά πόσο καταπατούνται οι περιβαλλοντικοί περιορισμοί που θέτει η Υπηρεσία Περιβάλλοντος της Περιφέρειας.
Έπειτα, ακολούθησαν τοποθετήσεις-απαντήσεις στα παραπάνω ζητήματα. Αρχικά η επένδυση έρχεται μέσω ΕΣΧΑΣΕ, διότι (όπως ανέφερε χαρακτηριστικά ο Γενικός Διευθυντής Επενδύσεων) εξαιτίας του γεγονότος πως η εταιρία αιτείται και άλλες χρήσεις του οικοπέδου πέραν της κατασκευής μονάδας αναψυχής, και ενδεχομένως να μη λάμβανε άδεια για τις άλλες χρήσεις.
Ακόμη, το “τουριστικό καταφύγιο” θα είναι μια “πολύ μικρή εγκατάσταση (έως 300τμ)” η οποία θα αποσκοπεί στην εξυπηρέτηση των πελατών της ξενοδοχειακής μονάδας και μόνο. Επιπλέον, σύμφωνα με το νόμο 4179/2013, επιτρέπεται σε όλες τις ξενοδοχειακές μονάδες 4* και 5* να αιτηθούν έργα υλοποίησης τουριστικών καταφυγίων σκαφών αναψυχής, δεδομένου ότι έμπροσθεν των μονάδων αυτών υπάρχει αιγιαλός-παραλία.
Τέλος, στη θέση του προέδρου του Συνδυασμού “Συμμαχία Νοτίου Αιγαίου” (αντιπολίτευση) για να ανασταλεί η ψήφιση της μελέτης έως ότου ο Δήμος αποφασίσει για το μοντέλο των στρατηγικών επενδύσεων μετά από διαβούλευση (όπως ορίζεται στην απόφαση του έκτακτου δημοτικού συμβουλίου της 21ης Σεπτεμβρίου 2019), το προεδρείο αρνήθηκε με την αιτιολόγηση πως πρέπει να σεβαστούμε την ομάδα που έστειλε η εταιρία για να παρουσιάσει το πλάνο της, ενώ αναφέρθηκε ως αιτιολόγηση και το ότι “είμαστε εδώ για να διασφαλίσουμε την επενδυτική ασφάλεια του Ν. Αιγαίου.”
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί πως ο Περιφερειάρχης και ο συνδυασμός του “Μπροστά το Νότιο Αιγαίο”, υπήρξαν θετικοί ως προς την έγκριση της μελέτης. Αιτιολογώντας την παραπάνω φράση, ανέφερε πως:
1) με απόφαση του Δήμου Μυκόνου χτίζεται “αυτή η πλαγιά στο πουθενά”. 2) ο Δήμος Μυκόνου φρόντισε να είναι οικοδομήσιμη η γη. 3) Ζήτησε από το Δήμαρχο Μυκόνου να στείλει μια απόφαση και να “θωρακίσει” τον Περιφερειάρχη, γιατί όπως ανέφερε ο Δήμαρχος έχει απέναντι του την κοινωνία και μόνο, ενώ ο Περιφερειάρχης θα πάει με αυτή την απόφαση στο Συμβούλιο της Επικρατείας. 4) “Τι θα έκανα αν ήμουν Δήμαρχος Μυκόνου;” Θα ζητούσα 5 και 10 και 100 τέτοιες επενδύσεις, θα πήγαινα όμως στο Υπουργείο και θα ζητούσα 100, 200 και 300 εκατομμύρια για αντίστοιχες υποδομές 5) Δεν θα στείλει η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου το μήνυμα “Όχι στις Επενδύσεις” στον υπόλοιπο κόσμο 6) Δεν θα πει όχι το περιφερειακό συμβούλιο στη μελέτη αυτή, γιατί μετά θα απορρίπτει κάθε αντίστοιχη μελέτη που θα έρχεται.
Η αλήθεια των παραπάνω ζητημάτων, επαναλαμβάνεται στα ηχητικά πρακτικά του περιφερειακού Συμβουλίου που έχω στη διάθεση μου.
Η δική μου τοποθέτηση, βασίζεται κυρίως στην καταπάτηση της πολιτισμικής κληρονομιάς που επιχειρείται, καθώς πλέον, το νησί της Μυκόνου μπαίνει στην εποχή της Ταϊλανδοποίησης. Δεκάδες επιχειρηματικά Funds, πλέον ξέρουν τον τρόπο για να επενδύσουν σε υπερπολυτελείς ξενοδοχειακές μονάδες στο νησί μας, με αποτέλεσμα τη δόμηση του όπου αυτό είναι εφικτό. Για αυτό ψήφισα ΟΧΙ στην έγκριση της μελέτης. Γιατί πουθενά δεν φαίνεται αυτή η επένδυση να δίνει κάτι στον τόπο, πουθενά δεν είναι εφικτή έστω και η δημιουργία συμπεράσματος ότι θα υπάρξει θετικό κοινωνικό και οικονομικό αντίκτυπο στην Άνω Μερά ή το σύνολο του νησιού. Και τα σχόλια τύπου “ανεβαίνει επίπεδο το νησί μας”, τα θεωρώ τετριμμένα και βαρετά, μιας και η αυταρέσκεια είναι κάτι που σε αυτό τον τόπο ξεχειλίζει.
Μετ’ εκτίμησης, Μηνάς Λυριστής
Ακολουθεί η τοποθέτηση μου επί του θέματος στο περιφερειακό Συμβούλιο:
Εισήγηση περ. Συμβούλου Λυριστή Μηνά για το θέμα 2 της ημερήσιας διάταξης
Η μελέτη η οποία κατετέθη και αφορά την Τουριστική Ανάπτυξη στη Μύκονο διά μέσου της κατασκευής ξενοδοχειακής μονάδας 5* στην περιοχή “Καραπέτης” στο νοτιοανατολικό άκρο του νησιού χρήζει ιδιαίτερης προσοχής και ανάλυσης. Τα παραπάνω, οφείλουμε να τα πράξουμε αφενός διότι απαιτείται από τους πολίτες που μας έδωσαν αυτή τη θέση, και αφετέρου από τις επόμενες γενιές οι οποίες θα ζήσουν σε ένα τόπο διαφορετικό από αυτό των γονέων τους.
Η κατατεθείσα μελέτη παρουσιάζει την κατασκευή αυτή ως έργο κομβικό για τον τόπο, με ιδανικά ανεπτυγμένες ιδέες και σχέδιο. Φαίνεται πως είναι ένα έργο που θα δώσει πνοή στην περιοχή, και θα την ανεβάσει κατακόρυφα επίπεδο, αυξάνοντας το οικονομικό, το βιοτικό επίπεδο, και γενικότερα το κοινωνικό status quo των κατοίκων της Άνω Μεράς (το χωριό στο οποίο χωρικά ανήκει η περιοχή Καραπέτης), οι οποίοι πλέον θα απολαμβάνουν μια σειρά από προνόμια εξαιτίας της αναβάθμισης της περιοχής, όπως τουλάχιστον σημειώνεται στην μελέτη. Ας δούμε ωστόσο το ζήτημα σφαιρικά και νηφάλια.
Για μια αντικειμενική κρίση επί του θέματος, είναι αναγκαία η ανάλυση δύο παραμέτρων: Μια Στρατηγική Περιβαλλοντική Εκτίμηση, εκπονείται στα πλαίσια πρόβλεψης πιθανών επιπτώσεων ενός σχεδίου ή προγράμματος στον πληθυσμό, την ανθρώπινη υγεία, τη χλωρίδα, την πανίδα, τη βιοποικιλότητα αλλά και -καλό να μην ξεχνάμε- την πολιτισμική κληρονομιά. Επιπροσθέτως, χρήσιμο είναι να γνωρίζουμε πως οι κεντρικοί στόχοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αειφόρο ανάπτυξη είναι οι τρεις Πυλώνες που ακολουθούν:
Η συνεχής βελτίωση της ποιότητας ζωής της σημερινής αλλά και των επόμενων γενεών μέσω της αποτελεσματικής διαχείρισης των πόρων Η προστασία του περιβάλλοντος μέσω της πρόληψης/μείωσης της ρύπανσης, ή της προώθησης αειφόρων προτύπων κατανάλωσης έτσι ώστε να υπάρξει αποσύνδεση της οικονομίας από το περιβάλλον, καθώς και Η εδαφική και Κοινωνική συνοχή.
Έχοντας κατά νου αυτές τις σταθερές, γεννώνται τα εξής ερωτήματα σε σχέση με την κατατεθείσα μελέτη:
Στο κεφάλαιο Γ της σελίδας 3, αναφέρεται πως η επένδυση αποτελεί “υψηλής ποιότητας και αισθητικής τουριστικό συγκρότημα, απόλυτα εναρμονισμένο στα ιδιαίτερα φυσικά και ανθρωπογενή χαρακτηριστικά της Μυκόνου.” Προσπερνώντας το γεγονός πως η αισθητική είναι ένα ζήτημα υποκειμενικό, οφείλουμε να σκεφτούμε το εξής παράδοξο: Η αρχιτεκτονική του συγκροτήματος, δοκιμάζει να αντιγράψει το “παραδοσιακό κυκλαδίτικο στοιχείο” των μονοκατοικιών με τις αυλές τους, τα χρωματιστά παράθυρα και τα σοκάκια που τα ενώνουν σε ένα τακτικό σχέδιο πόλης ή “χώρας” όπως τα ονομάζουμε στις Κυκλάδες. Ωστόσο, το μείζον αρνητικό στοιχείο είναι πως η περιοχή που πρόκειται να κατασκευαστεί το ξενοδοχειακό αυτό συγκρότημα, είναι η Άνω Μερά. Ο οικισμός της Άνω Μεράς έχει δικό του αρχιτεκτονικό στοιχείο, το οποίο ονομάζεται “χωριό”. Τα παραδοσιακά χωριά της Άνω Μεράς αποτελούνται από συγκροτήματα μικρών εγκαταστάσεων εντός του εκάστοτε κτήματος, τα οποία χρησίμευαν για τις καθημερινές ανάγκες των πολιτών. Πιο συγκεκριμένα, το “χωριό” αποτελούν το αλώνι, οι χώροι της κρεβατοκάμαρας, ο παραδοσιακός φούρνος, το μαεριό, οι χώροι που ζούσαν τα ζώα της κάθε οικογένειας και σε πολλές περιπτώσεις διαφορετικοί αποθηκευτικοί χώροι ως αποθήκες, ως δωματιάκι για τον αργαλειό κ.α. Επισυνάπτονται δύο μελέτες, αυτή του Σπύρου Βερώνη (1995) και αυτή του Νικόλαου Ελευθερίου (2011) για να αποσταλούν στην εταιρία αρχιτεκτόνων προκειμένου να γνωρίσουν την παραδοσιακή αρχιτεκτονική και την ιστορία της περιοχής που μελετάται προτού προβούν ξανά σε αυθαίρετα συμπεράσματα και μελέτες που ουδεμία σχέση με την πολιτιστική κληρονομιά της Άνω Μεράς έχουν. Μάλιστα, ερώτημα αποτελεί το εάν έχουν πράγματι επισκεφθεί ποτέ την περιοχή αυτή, καθώς οι ελλείψεις σε γνωσιακό επίπεδο του τόπου είναι τουλάχιστον φανερές.
Στο κεφάλαιο Ε στις σελίδες 3 και 4, δεν διευκρινίζεται από καμία πηγή ο αριθμός των καταστημάτων (πέραν των εστιατορίων, της ταβέρνας κτλ.) που προτίθενται να κτίσουν στα πλαίσια της ξενοδοχειακής μονάδας. Η μη ύπαρξη αρίθμησης, καθιστά από μόνη της τη μελέτη ημιτελή, και άρα δεν υπάρχει λόγος να συζητείται. Επιπρόσθετα, εντύπωση προκαλεί η δημιουργία αφαλάτωσης νερού στον ίδιο χώρο με το βιολογικό καθαρισμό λημμάτων. Τέλος, η παραδοχή για κατασκευή “μικρού” χώρου στάθμευσης, ειδικά έχοντας στη σκέψη μας το μέγεθος του οικοπέδου, δημιουργεί εύλογα ερωτήματα.
Στο Κεφάλαιο ΣΤ στις σελίδες 5 και 6, αναγράφεται η πρόταση δημιουργίας “καταφυγίου τουριστικών σκαφών”. Έχοντας ήδη την εμπειρία από άναρχες κατασκευές στο υπόλοιπο του νησιού, σκεπτόμενοι παράλληλα την καταστροφή στο υδάτινο περιβάλλον που δύναται να προκληθεί, καθώς και τα ερωτηματικά που αφήνει η μη κατάθεση σχεδίου του “καταφυγίου” αυτού, εκτοξεύεται η επιφυλακτικότητα. Μάλιστα, η παραδοχή της εταιρίας πως το “καταφύγιο” θα χρησιμοποιηθεί και για τις μετακινήσεις των πελατών της μονάδας μέσω σκαφών έτσι ώστε να μην ενοχλούνται από τη συμφόρηση του οδικού δικτύου της Μυκόνου, σε συνάρτηση με τη δημιουργία πολύ μικρού χώρου στάθμευσης, αφενός υπονομεύει την ελευθερία χρήσης της παραλίας και αφετέρου δίνουν στους υπευθύνους της ξενοδοχειακής μονάδας την αυθαίρετη μεν, μακιαβελικά δεδομένη δε, εξουσία να αρνούνται την πρόσβαση στον μυκονιάτικο λαό ή σε τουρίστες που θέλουν να επισκεφθούν την παραλία του Καραπέτη.
Ακόμη, με εξαιρετικό ενδιαφέρον διαβάζει κανείς για τη δημιουργία: Ελικοδρομίου, καταφυγίου σκαφών, χώρων συνάθροισης, πολιτιστικών λειτουργιών, εστιατορίων, ταβέρνας, καφενείου, αμφιθεάτρου, ακόμη και κέντρου διασκέδασης. Μερικές στιγμές αργότερα, η μελέτη που ως τώρα έχει δημιουργήσει μια ονειρεμένη ξενοδοχειακή μονάδα που δεν χρειάζεται καθόλου τις υποδομές του νησιού για να λειτουργήσει, αναφέρει πως θα αποτελέσει έργο πνοής για τη Μύκονο, πως θα αυξήσει το βιοτικό επίπεδο των Ανωμεριτών και πως θα αποτελέσει φάρο κοινωνικής και πολιτιστικής κληρονομιάς. Η πραγματικότητα φυσικά διαφέρει. Η “πρότυπη” αυτή μονάδα, είναι ακόμη ένα all inclusive ξενοδοχείο, στα πρότυπα αυτών της Νότιας Ρόδου, το οποίο τίποτα απολύτως δεν θα δώσει στην τοπική κοινωνία, πέραν ίσως από την αλλαγή του παραδοσιακού τοπωνυμίου “Καραπέτης” σε κάτι πιο boheme. Δεν μπορεί να διανοηθεί κανείς προβλεπτικός μηχανισμός, ουδεμιάς οικονομικής ή κοινωνικής θεωρίας, πως θα έχουν οικονομικό όφελος οι επιχειρήσεις της πλατείας της Άνω Μεράς λόχου χάρη, η οποία απέχει περίπου 1.5 χλμ. από το σημείο κατασκευής της μονάδας.
Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός στο οποίο οι επιχειρηματίες του νησιού αλλά και οι κάτοικοι συνολικά να μιλούν για κορεσμό στο τουριστικό προϊόν, και την ίδια στιγμή να δίδονται άδειες για την ανέγερση 95 επιπλέον δωματίων. Αναντίρρητα, έχει ενδιαφέρον να κατατεθεί η βάση μελετών ή και οικονομικών στοιχείων που χρησιμοποιήθηκαν από τους αρμοδίους για την περιβαλλοντική αυτή μελέτη, η οποία σαφώς παραβιάζει τις ευρωπαϊκές αρχές της αειφόρου ανάπτυξης.
Επιπρόσθετα, καλό θα ήταν να απαντηθεί ο τρόπος πραγματοποίησης ελέγχων κατά τη διαδικασία κατασκευής και ποιοι μηχανισμοί θα τον πραγματοποιήσουν, όταν έχουμε τόσα περιστατικά παρανομίας στις Κυκλάδες;
Τέλος, στη μελέτη δεν υπάρχει πρόβλεψη για κατοικίες του προσωπικού που θα εργάζεται σε αυτή. Άξιο απορίας είναι το μέρος που θα εγκατασταθούν τα τουλάχιστον 100 άτομα που πιθανότατα θα χρειάζεται η επιχείρηση για να λειτουργήσει, τη στιγμή μάλιστα που οι τιμές για ενοικίαση κατοικίας στη Μύκονο είναι ιδιαίτερα υψηλές, ενώ αντίστοιχα η προσφορά είναι πολύ χαμηλή;
Επιχειρείται η δημιουργία μιας Μυκόνου διαφορετικής για όλους, με ναυαρχίδα την ξενοδοχειακή μονάδα που εξετάζουμε. Η Μύκονος δεν ξεκίνησε έχοντας υπερπολυτελείς βίλες για λίγους, αλλά νοικιάζοντας δωμάτια στους ταξιδιώτες που επισκέπτονταν το νησί για να απολαύσουν τα κάλλη του. Στο νησί που τόσο μικρό είναι χωρικά, μα τόσο μεγάλο όνομα έχει δημιουργήσει, πάντοτε μέσω του κόπου των Μυκονιατών και όσων εργάστηκαν για να γιγαντώσουν τη φήμη του στον τομέα της φιλοξενίας, δεν θα νομιμοποιηθεί η διαστρέβλωση της φύσης και του περιβάλλοντος. Δεν θα επιτρέψουμε να μεταβληθεί το νησί μας για χάρη του μαξιμαλισμού από το Άμπου Ντάμπι και της δημιουργίας τελεφερίκ. Έχουμε το χρέος απέναντι στη δική μας αλλά και τις επόμενες γενιές να προσέξουμε τον τόπο που ο χρόνος τον σεβάστηκε, μα σήμερα επιχειρείται η υποθήκη του σε μια απρόσωπη, ξενική εταιρία αγνώστων συμφερόντων. Όχι στην επένδυση λοιπόν: Δεν θα βάψουμε την ιστορία μας στο χρώμα του δολαρίου!